FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ NEDİR, NASIL HESAPLANIR?
Bu yazımızda çalışma hayatını yakından ilgilendiren Fazla Mesai Ücreti Nedir,Nasıl Hesaplanır? konusunu ele alacağız. İş Kanunu’nun 63. maddesi uyarınca; “Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırk beş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir. Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde on bir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir.
Turizm sektöründe dört aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz; denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile altı aya kadar artırılabilir…”
İş Kanunu 41. maddesi uyarınca; “…Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırk beş saati aşan çalışmalardır. 63 üncü madde hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile, bazı haftalarda toplam kırk beş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.”
İş Kanunu uyarınca işçinin haftalık 45 saati aşan çalışması fazla çalışma olarak adlandırılır. Ayrıca günlük 11 saati aşan çalışmalar ve yıllık 270 saati çalışmalar da fazla mesai olarak sayılmaktadır.
Her ne kadar mevzuatta 45 saatlik çalışma düzenlenmişse de işverenlerin sıklıkla bu sınıra uymadıklarını görmekteyiz.
Fazla Çalışma Ücretinin İspatı
Fazla Mesai Ücreti Nedir,Nasıl Hesaplanır? Fazla çalışmanın yapıldığını ve ancak fazla çalışmaya ilişkin ödemenin yapılmadığı hususunu işçinin ispat etmesi gerekmektedir. Bu ispat yazılı belgelerle olabileceği gibi tanık beyanlarıyla da olabilir. Uygulamada fazla mesai ispatının genelde tanıklarla gerçekleştiği görülmektedir.
İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazi kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille yapılabilir. Bordroların imzalı ve ihtirazi kayıtsız olması durumunda, işçinin bordroda belirtilenden daha fazla çalışmayı yazılı belge ile kanıtlaması gerekir. İşçinin imzasını içermeyen bordrolarda fazla çalışma tahakkuku yer aldığında ve tahakkukta yer alan miktarların karşılığı banka hesabına ödendiğinde, tahakkuku aşan fazla çalışmalar her türlü delille ispatlanabilir.
Fazla Çalışma Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Fazla mesai ücreti normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarın yüzde elli yükseltilmesi ile bulunur. Mesela saatlik ücreti 50 TL olan işçinin fazla çalışma yapmış olması halinde işçi fazla çalışma yaptığı her saat 75 TL ücrete hak kazanacaktır.
Fazla Mesai Ücreti Nedir,Nasıl Hesaplanır? Fazla çalışma ücreti brüt ücret üzerinden hesaplanır. İşçiye yol, yemek masrafı, prim, ikramiye vs. veriliyorsa bu tutarlar da net ücrete eklenmelidir ve brüt ücret üzerinden hesaplama yapılmalıdır. Fazla çalışma ücreti alacağında mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır.
Fazla Çalışma Ücretinde Zamanaşımı
İş Kanunu madde 32 uyarınca; “Ücret alacaklarında zamanaşımı 5 yıldır.” Ücret alacaklarının kapsamına fazla mesai ücreti de dahildir. Zamanaşımı süresi alacak muaccel olduktan itibaren işlemeye başlar. Yani fazla mesai ücretinin muaccel olduğu andan itibaren 5 yıllık zamanaşımı işlemeye başlayacaktır.
Fazla Çalışma Ücreti Alacağı Davası
İşveren, işçiye fazla çalışma yaptırıyor ve bunun karşılığında ödemesi gereken fazla çalışma ücretini ödemiyorsa bu durum işçi için haklı nedenle fesih sebebidir. İşveren, iş akdinin sona ermesi neticesinde yukarıda bahsedilen şartlar mevcutsa işçiye, hak ettiği işçilik alacaklarını vermekle yükümlüdür. İşveren söz konusu yükümlülüğü yerine getirmiyorsa öncelikle zorunlu arabuluculuk başvurusu yapılmalıdır, arabuluculuk sürecinde anlaşılamadığı takdirde iş mahkemelerinde dava açılmalıdır.
İşçilerin iş hukukuna ilişkin davalarda avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmeti alması herhangi bir hak kaybına uğramamaları açısından oldukça önemlidir.
Ankara iş hukuku avukatı olarak müvekkillerimize iş hukukuna