Malpraktis Tıbbi Hata Davaları Nedir? Hekimin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu Malpraktis, yani tıbbi hata; hekimin veya sağlık çalışanının mesleğini icra ederken standartlara aykırı davranışı sonucu hastanın zarar görmesidir. Türk hukuk sisteminde malpraktis, hem hukuki hem cezai hem de disiplin sorumluluğu doğurabilir.
Malpraktis Nedir?
Dünya Tabipler Birliği‘ne göre malpraktis:
“Bir sağlık mesleği mensubunun tedavi sırasında, gerekli dikkat ve özeni göstermemesi sonucu hastanın zarar görmesidir.”
Türk Tabipleri Birliği Hekimlik Meslek Etiği Kuralları, hekimin “zarar vermeme” yükümlülüğünü açıkça vurgular.
Malpraktis Türleri Nelerdir?
Malpraktis olayları genellikle üç ana başlıkta incelenir:
- Teşhis Hataları
Yanlış tanı koyma, geç teşhis. - Tedavi Hataları ve Tedavi sonrası hatalar
Yanlış ilaç uygulaması, ameliyat hatası, cihaz ihmali. - Bilgilendirme Eksikliği (Aydınlatma Hatası)
Hastanın rızası olmadan işlem yapılması veya risklerin bildirilmemesi.
Hekimin Hukuki Sorumluluğu
Malpraktis nedeniyle açılabilecek hukuki davalar şunlardır:
Tazminat Davaları
- Maddi Tazminat: Tedavi masrafları, kazanç kaybı, iş gücü kaybı. Ölüm halinde; cenaze giderleri, tedavi olmuşsa tedavi giderleri, destekten yoksun kalma tazminatı
- Manevi Tazminat: Acı, elem, ızdırap nedeniyle manevi tazminat. Ölüm halinde yakınlarının acı, elem, ızdırapı nedeniyle manevi tazminat
Tazminat Davasının Tarafları
Tazminat davası, zarara uğrayan kişi, temsilcisi, ölüm halinde yakınları tarafından açılır. Tazminat davasının yöneltileceği kişi kimdir sorusu ise çeşitli ihtimallere göre değişecektir.
Kamu kurumunda çalışan doktorlara karşı dava açılacaksa doktorun çalıştığı, bağlı bulunduğu idareye karşı dava açılacaktır. Doktora karşı direk dava açılamaz. Şartları oluştuysa sonrasında idare doktora rücu davası açacaktır.
Özel sağlık kuruluşunda çalışan doktorlara karşı açılacak davalarda ise davacı hem özel sağlık kuruluşuna hem doktora karşı dava açabilir. İlgili davada görevli mahkeme tüketici mahkemesidir.
Malpraktis Davalarında Zamanaşımı
Hasta ve doktor arasındaki ilişki;
- Vekalet sözleşmesine dayanıyorsa zamanaşımı süresi 5 yıldır.
- Eser sözleşmesine dayanıyorsa zamanaşımı süresi 5 yıldır, ağır kusur halinde 20 yıldır.
- Haksız fiilden kaynaklanıyorsa zamanaşımı süresiz zararın ve sorumlu kişinin öğrenilmesinden itibaren 2 yıl, her halde haksız fiilin gerçekleşmesinden itibaren 10 yıldır.
- Vekaletsiz iş görmeye dayanıyorsa zamanaşımı süresi 10 yıldır.
- İdareye karşı açılacaksa eylemin öğrenilme tarihinden itibaren 1 yıl her halde 5 yıldır.
Malpraktis Davalarında Görevli Mahkeme
Eser sözleşmesine veya vekalet sözleşmesine dayanan davalarda görevli mahkeme Tüketici Mahkemesidir. Haksız fiile dayanan davalarda görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Kamu kurumuna karşı açılacak davalarda ise görevli mahkeme İdare Mahkemesidir.
Malpraktis Davalarında Yetkili Mahkeme
Davalı gerçek veya tüzel kişinin dava açıldığı sıradaki yerleşim yeri mahkemesi genel yetkili mahkemedir. Birden çok davalı olması halinde, davalılardan birinin yerleşim yeri mahkemesi yetkili mahkemedir.
Eser veya vekalet sözleşmesinden kaynaklanan malpraktis sebebiyle açılacak tazminat davalarında yetkili mahkeme, sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesidir.
Tüketici mahkemelerinin görev alanına giren davalar, tüketicinin yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir.
Haksız fiile dayalı malpraktis nedeniyle tazminat davaları, genel yetkili mahkemede açılabileceği gibi haksız fiilin işlendiği yer mahkemesi, zararın meydana geldiği yer mahkemesi veya zarar görenin yerleşim yeri mahkemesinde de dava açılabilir.
Hekimin Cezai Sorumluluğu
- Kasten veya Taksirle yaralama
- Kasten veya taksirle ölüme sebebiyet verme
Ceza davası, doğrudan şikâyete bağlı olmayabilir. Savcılık resen de harekete geçebilir.
Cezai sorumluluğun doğması için kusur şarttır (ağır ihmalkârlık, özensizlik vb.)
Hekimin Disiplin Sorumluluğu
- Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen idari soruşturmalar
- Türk Tabipleri Birliği tarafından verilen meslekten men veya uyarı cezaları
- Hastane içi disiplin komisyonlarının yaptırımları
Malpraktis Davasında İspata Yarar Belgeler
- Hasta dosyası ve tıbbi raporlar
- Tanık beyanları
- Uzman görüşleri
- Bilirkişi raporları
- Fotoğraf/video delilleri (varsa)
Sonuç
Malpraktis davaları hem hasta hem de hekim açısından ciddi sonuçlar doğuran davalardır. Hekimin sorumluluğunun doğabilmesi için kusur, zarar ve illiyet bağı ispatlanmalıdır. Bu nedenle hem dava açacak hastaların hem de kendini savunacak sağlık çalışanlarının profesyonel hukuki destek alması son derece önemlidir.